Nie martw się, "koślawość" nie jest wulgarnym słowem, oznacza "odchylenie do wewnątrz od normalnej pozycji". W prostym języku oznacza to "kostkę skręconą do wewnątrz", gdzie stopy układają się w literę X. Wyjaśnimy jego pochodzenie i zapobieganie we współpracy z fizjoterapeutką Romaną Cihlářovą:
Krzywe nogi u dzieci
U niemowląt do 6 miesiąca życia stopy to narząd chwytny, podobny do dłoni. Tracą tę funkcję, gdy dzieci stoją, ale przez resztę życia warto ją stale stymulować, chodząc boso po różnych powierzchniach, takich jak kamienie do balansowania, wąskie belki, dywaniki sensomotoryczne itp.
Prawidłowy rozwój stóp, który omówiliśmy bardziej szczegółowo w ostatnim artykule, jest związany z jakością ogólnego rozwoju psychomotorycznego. Nie możemy pominąć żadnego etapu u dziecka, dlatego pozostańmy przy raczkowaniu jak najdłużej, zachęcając do niego malucha Dbajmy o to, by ruchy były symetryczne i ustawiajmy dziecko w drugą stronę, by wzmacniało obie strony w równym stopniu.
Po wstaniu dzieci najpierw mają nogi w kształcie litery O i płaską stopę z poduszką tłuszczową. Wraz z chodzeniem wyprostowanym nogi przechodzą bardziej w X a stopa wykoślawia się. Do 15 stopni jest to naturalne, a około 5-6 roku życia stopa się wyrównuje.
Dlatego nie zajmujemy się koślawą stopą u początkujących, pozwalamy im ćwiczyć chodzenie całkowicie boso. Później wybieramy buciki niemowlęce i inne możliwie miękkie buty, które chronią stopę, ale nie ograniczają jej ruchów. To nie but kontroluje dziecko, ale dziecko kontroluje but.
Wyjątkiem są dzieci hipermobilne, które mają luźniejsze więzadła (tzw. wiotkość więzadeł). U tych pacjentów koślawe stopy nie prostują się, ale łuki się dalej zapadają. Te indywidualne przypadki wymagają konsultacji ze specjalistami, ale wystarczy zająć się nimi dopiero wtedy, gdy dziecko przestaje aktywnie raczkować i zaczyna głónie chodzić.
Przy wyższym stopniu koślawości i iksowatych nogach mówimy o zespole hiperpronacji, kiedy źle działa cała kończyna dolna. Jest to związane nie tylko z samą nogą, ale także z obszarem miednicy i tułowiem, gdzie należy wzmocnić brzuch i tułów ogólnie.
Podobnym sygnałem do wzmocnienia całego ciała może być sytuacja, w której dziecko ma prawidłowy łuk stopy w pozycji siedzącej, ale podczas stania się on zapada. To pozytywne, że dziecko w określonej pozycji ma łuk, musi tylko jak najwięcej pracować nad wzmocnieniem tułowia. Zachęcajmy go do aktywnego wspinania się, poruszania się w wodzie i na świeżym powietrzu.
Wzmocnienie kości
W ogóle nie ingerujmy w pierwsze kroki dziecka (nawet ciągnąc je za rączki czy używając chodzików). Poczekajmy co najmniej pół roku, aby zobaczyć, jaki rodzaj ruchu naturalnie się rozwija. Jeśli okaże się on nieprawidłowy, dopiero wtedy możemy zacząć korygować go we właściwym kierunku. Z drugiej strony nie możemy czekać tak długo, by dziecko wyrobiło sobie niepotrzebny nawyk. Musimy ustalić wzorce ruchowe u dzieci wcześnie, aby w wieku przedszkolnym mogło nastąpić wyprostowanie stopy.
W wieku 6 lat, równolegle z wymianą zębów, kości dziecka kostnieją (twardnieją). Jeśli w tym czasie dziecko nadal ma koślawą kostkę, więzadło na kości piętowej twardnieje, a kość piszczelowa trwale przyczepia się do niej pod niewłaściwym kątem. Skostniałej kości nie można już zmienić, przez co dziecko jest bardziej podatne na urazy, skręcenia kostki itp.
Dlatego w przypadku stóp koślawych zaleca się stosowanie twardszych zapiętków lub wkładek, które pomogą utrzymać stopy pod prawidłowym kątem. Zaleca się jednak również noszenie szerokich butów z miękką podeszwą i zerowym spadkiem, aby uniknąć dalszej deformacji stopy. Podczas gdy pasywna korekcja za pomocą wkładki rozwiązuje potrzebę zapobiegania dalszemu przemieszczaniu się kostki w niewłaściwym kierunku, nie bierze już pod uwagę stanu reszty ciała. Należy ją równolegle wzmocnić, szczególnie w obrębie brzucha i wyższych partii ciała.
Ogólnie rzecz biorąc, zalecamy umożliwienie bosym stopom naturalnego wzmocnienia poprzez aktywne działanie i nie poleganie wyłącznie na wsparciu w postaci formowanych wkładek. Jeśli chodzi o buty, powinniśmy unikać wąskich palców, obcasów i wsparcia dla łuku podłużnego i poprzecznego (bez wcześniejszej diagnozy). Szczególnie dzieci, ale także dorosłe kobiety i mężczyźni, odniosą wiele korzyści z noszenia butów barefoot.