Ostroga piętowa (calcar calcanei) jest przykładem bólu powięzi (entezopatia). Ostrogę piętową, jej przyczyny, objawy i leczenie szczegółowo omawia fizjoterapeutka Soňa Barvenčíková z Fyzionožki.
Treść artykułu
Tworzenie ostrogi piętowej
Ostroga piętowa powstaje na skutek przeciążenia mięśnia łydki (m.triceps surae), ścięgna Achillesa, rozcięgna podeszwowego, więzadeł i kaletek podeszwowych. Jest to narośl kostna, która przyczepia się do tkanek miękkich w obszarze pięty. Objawia się bólem przy pierwszym nadepnięciu na stopę rano lub bólem przy ostrym kroku. Należy zdać sobie sprawę, że ostroga piętowa nie pojawia się z dnia na dzień, jest ona spowodowana długotrwałym przeciążeniem, jednostronnym obciążeniem i mikrourazami.
Wszystko to następnie prowadzi do rozwoju zmian funkcjonalnych i morfologicznych. Zmiany te pogarszają komfort poruszania się i mogą prowadzić do naruszenia integralności organizmu. Jeśli w okolicy przyczepu ścięgien występują uszkodzenia i pojawiają się zmiany zapalne, są to entezopatie. Ścięgna są stosunkowo słabo ukrwione, a pracujące mięśnie również ściągają część krwi do siebie. Oznacza to, że nieekonomiczna praca mięśnia (nadużycie) dodatkowo pogłębia problem. Nieefektywna praca mięśni prowadzi zatem do upośledzenia przyczepu ścięgien mięśniowych, pochewek ścięgnistych i torebek stawowych.
Objawy ostrogi piętowej
Początkowo po wysiłku pojawiają się bóle powięzi. Typowym objawem jest ból poranny (przy pierwszym kroku) i ból po ostrym kroku. Stopniowo ból nasila się wraz z ruchem i obciążeniem, towarzyszy każdemu krokowi, aż może pojawić się nawet ból w spoczynku.Dotknięty obszar może wydawać się osłabiony, w mięśniach pojawiają się bolesne punkty (skurczone włókna mięśniowe, tzw. punkty spustowe). Okolica może być opuchnięta, zaczerwieniona, cieplejsza w dotyku. Jeśli nie dostrzeżemy sygnałów organizmu i nie rozwiążemy danego problemu, może to doprowadzić do powstania zwapnień, zwłóknień powięzi itp.
W wyniku tego zaburzenia podczas badania stwierdza się uszkodzenie tkanek miękkich, blokady małych stawów podudzia, skrócenie mięśnia łydki, bolesne punkty (punkty spustowe) w mięśniu łydki, skrócenie rozcięgna podeszwowego, blokady w stawie skokowym.
Czynniki ryzyka
Do czynników ryzyka powstania ostrogi piętowej zalicza się długotrwałe obciążenie statyczne, nieodpowiednie obuwie, częste chodzenie po twardym terenie, otyłość i płaskostopie. Często spotykamy się też z nieodpowiednią pozycją pięty, która prowadzi do nieefektywnego przenoszenia sił podczas naciągania mięśni w trakcie ruchu. Jeśli łuk stopy nie działa prawidłowo, stopa jest obciążona głównie w okolicy pięty, ponieważ obciążenie nie jest rozłożone na części łuku.
Leczenie ostrogi piętowej
Podstawowym celem leczenia jest usunięcie przyczyny za pomocą elementów fizykoterapii. Stosuje się aktywne ćwiczenia mające na celu korekcję chodu, ćwiczenia prawidłowej pracy nóg i rozwijania stopy. Działają one na prawidłowe ustawienie całej kończyny dolnej oraz aktywizują mięśnie posturalne.Oprócz tego wykorzystujemy także różnego rodzaju pomoce do balansowania, ćwiczenia z piłką czy overballem. Stosuje się techniki mobilizacji, relaksacji tkanek miękkich lub masażu stóp. W celu odciążenia można zastosować kinesiotaping.
Leczeniem wspomagającym jest fizjoterapia. Ważne jest, aby wybrać odpowiednie buty, bądź też dobrać odpowiednią, indywidualnie skorygowaną wkładkę, która pomoże nam ustawić piętę we właściwej pozycji. Ostrożnie wybierajmy i stosujmy wkładki żelowe, ponieważ często poruszający się żel wypycha piętę z optymalnej pozycji. Kiedy nadarzy się okazja, chodź boso na łonie natury. Skarpety korekcyjne można również wykorzystać do rozluźnienia stóp. Ostatecznym rozwiązaniem jest leczenie chirurgiczne.
Fizykoterapia
Fizykoterapia polega na wykorzystaniu różnych form energii fizycznej do leczenia i zapobiegania różnym schorzeniom, głównie układu mięśniowo-szkieletowego. W leczeniu ostrog piętowych stosuje się głównie lecznicze ultradźwięki, magnetoterapię, laser i falę uderzeniową.
- Ultradźwięki - są formą energii mechanicznej i odpowiednio stosowane mają znaczące działanie przeciwbólowe (redukujące ból). Wykorzystuje się efekt mikromasażu, który prowadzi do znacznego ukrwienia tkanek, a co za tym idzie zwiększenia dotlenienia, dostarczenia składników odżywczych i wypłukania niepożądanych, szkodliwych metabolitów.
- Magnetoterapia - przeciwzapalna i przeciwbólowa. Uruchamia mechanizmy regeneracyjne w dotkniętym obszarze, aby zapobiec dalszemu tworzeniu się ostrogi kostnej.
- Laser – działa biostymulująco, przyspiesza procesy regeneracyjne. Ma także działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne. Zwiększa się przepływ krwi w leczonym obszarze. Laseroterapia to bardzo skuteczna metoda, pozbawiona skutków ubocznych.
- Fala uderzeniowa – to skuteczna, a jednocześnie nieinwazyjna metoda lecznicza w leczeniu ostrogi piętowej. Przeprowadzone badania wykazały pozytywny efekt zastosowania fali uderzeniowej u ponad 60% pacjentów. Najlepsze rezultaty osiąga się przy wielokrotnym stosowaniu (od 3 do 6 zabiegów) w połączeniu z ćwiczeniami. Powstałe zwapnienia są rozbijane i wchłaniane przez układ naczyniowy i limfatyczny. Po aplikacji następuje zwiększony przepływ krwi do leczonego obszaru, co przyspiesza gojenie. Oddziaływanie fali uderzeniowej dodatkowo zmniejsza ból.
Jednak każdy z nas jest inny i może mieć inne doświadczenia z efektem terapii uzupełniającej.
Operacja ostrogi piętowej
Podczas zabiegu usuwa się ostrogę piętową oraz część struktur włóknistych wokół kości piętowej. Operację można wykonać artroskopowo, wykonanie jest mniej inwazyjne niż oryginalne duże nacięcie chirurgiczne. Po operacji należy chodzić o kulach przez 6 tygodni, a następnie odciążanie. Pełne obciążenie możliwe jest dopiero po 3 miesiącach.
Jakie buty w przypadku ostrogi piętowej?
Jak opisaliśmy powyżej, ostroga piętowa wymaga miękkiego podłoża. Na krótszy spacer na łonie natury lub w ogrodzie możesz wybrać się na boso lub w butach barefoot. Odpowiednie jest stymulowanie podeszew stóp poprzez chodzenie, daje to efekt podobny do masażu.
W mieście, w biurze, na długiej wędrówce, po prostu stąpając po twardej nawierzchni, trzeba wybrać but z wyższą podeszwą, która amortyzuje uderzenia. Szukajcie oczywiście butów, które są obszerne i anatomicznie wyprofilowane w palcach, aby przez ściskanie palców (a tym samym deformację śródstopia) nie obciążać nadmiernie układu ruchu i nie przenosić komplikacji zdrowotnych gdzieś indziej. Ale unikaj ultracienkich podeszew.
Jeśli nie możesz znaleźć odpowiedniego buta kompromisowego, rozwiązaniem jest włożenie grubszej wkładki do butów barefoot, dzięki czemu zachowasz idealne proporcje butów i dodasz butom funkcję amortyzacji. Zalecamy konsultację z fizjoterapeutą w sprawie przydatności butów/wkładek lub ewentualnie zamówienie wkładek na miarę.