W artykule fizjoterapeutka Soňa Barvenčíková z Fyzionožki analizuje różnice między chodzeniem boso a chodzeniem w butach z punktu widzenia stóp.
Treść artykułu
Nogi podczas chodzenia
Ludzka stopa zbudowana jest z wielu twardych i miękkich tkanek. Składa się z 26 kości, które łączą się w 33 stawach i 107 więzadłach. Na funkcję stopy wpływają nie tylko mięśnie krótkie nogi, ale także mięśnie podudzia, które przyczepione są do stopy i znacząco wpływają na stan łuku stopy. Stopa człowieka pełni funkcję podpory, utrzymuje ciężar całego ciała, zapewnia kontakt z podłożem, umożliwia ruch, a ci bardziej wprawni z nas umieją za pomocą stóp posługiwać się różnymi przedmiotami.
Chodzenie to najbardziej naturalny ruch człowieka, do którego zostaliśmy stworzeni. Chodząc możemy ruszać się i przemieszczać niemal dowolnie długo, nie męczy nas to tak bardzo jak wymagający bieg. Organizm człowieka jest przystosowany do chodzenia boso, większość dzieci rodzi się ze zdrowymi stopami, jednak pod wpływem różnych czynników problemy ze stopami pojawiają się w coraz młodszym wieku. Buty służą ochronie stóp przed niekorzystnymi temperaturami czy urazami, jednak źle dobrane obuwie ogranicza nasze stopy i ich funkcje.
Technika chodzenia
Podczas chodzenia następuje rytmiczny ruch kończyn dolnych, gdzie cały czas pozostajemy w kontakcie z podłożem. Kroki powtarzają się cyklicznie.
Cykl kroku rozpoczyna się od kontaktu pięty z podłożem i kończy ponownym uderzeniem tej samej pięty. Podczas tego cyklu stopa zmienia swoją konfigurację, z elastycznej konstrukcji na sztywną dźwignię, potrzebną do odbicia. W cyklu krokowym rozróżniamy fazę stania i fazę zamachu. W tych fazach zachodzi wiele ruchów stopy. Stopa potrzebuje zatem odpowiednich warunków do ruchu.
Stopa musi być stabilna, dobrze amortyzować, ale też potrafić się usztywnić, aby dobrze się odbijać i przesuwać całe ciało do przodu. Podczas tłumienia i odbijania stopa wykonuje dwa różne ruchy. Absorbując uderzenie, rozciąga się (wydłuża), przy odbiciu wręcz przeciwnie, staje się twarda, sztywna i skraca się. Stopa działa jak amortyzator, przyjmując duże obciążenie, a następnie przenosząc ciężar do przodu z odbiciem. Jeśli wybierzemy niewłaściwe buty, praca stopy może zostać ograniczona lub wręcz utrudniona.
Chodzenie boso
Stopy należą do obszarów proprioreceptywnych, przez które postrzegamy nawierzchnię. Wpływa to także na ustawienie innych części ciała, funkcje posturalne (postawę, stanie i poruszanie się).
Bose stopy dostrzegają różnorodność terenu, jego nachylenia i powierzchni. Kiedy poruszamy się boso, stopy przystosowują się do terenu a następnie zmuszają całe ciało do reagowania na zmiany nawierzchni. Organizm dostosowuje się do zmieniających się bodźców, pobudzane są proprioceptory, co przeciwdziała wiotczeniu nóg i stóp. Chodzenie boso przyczynia się do lepszego funkcjonowania i połączenia całego organizmu.
Chodząc boso, musimy odpowiednio pracować stopami. Jeśli chodzimy bez butów, warto zwolnić i robić krótsze kroki. Unikamy w ten sposób mocnego uderzenia w piętę. Ponadto nacisk położony jest na prawidłowe przechylenie i późniejsze odbicie stopy od palca. Wszystko to wzmacnia stopy i ćwiczy ich wrażliwość. Chód jest ogólnie bardziej pełen gracji, elastyczny i miękki.
Chodzenie w butach
Jak wygląda praca stopy w klasycznych, konwencjonalnych butach? Stopa obuta w but o sztywnej, grubej podeszwie pozbawiona jest dostatecznej percepcji nawierzchni i nie potrafi dostosować swojego kształtu do terenu. W sztywnych butach chodzimy bardziej niezdarnie lub mamy tendencję do tupania i uderzania piętami. Niektóre buty są nawet tak sztywne i ciężkie, że porównuje się je do butów narciarskich.
Jeśli but ma grubą podeszwę, ogranicza to percepcję powierzchni i następuje ograniczenie aktywności. Wykonujemy dłuższe kroki, które lądują przed ciałem i często kończą się na pięcie, nie ma mowy o pracy stopy.
Buty ze zwężającym się noskiem ściskają palce, powodując, że paluch odchyla się od swojej pozycji i uniemożliwiają mu prawidłowe ustawienie się w celu odbicia. Jeśli but posiada również obcas, zmienia się środek ciężkości ciała i całe jego ustawienie. Ciężar ciała naciska na przednią część stopy, zmienia się pozycja, garbimy się, stopy zaczynają wkrótce boleć.
Często widzimy, jak dorośli kupują buty w niewłaściwym rozmiarze, bez naddatku. Palce są podwinięte i ściśnięte w bucie, co uniemożliwia prawidłowe ułożenie i rozwój stopy. Nieodpowiedni rozmiar powoduje także problemy ze skórą, pojawiają się różnego rodzaju zaczerwienienia, pęcherze czy siniaki. Ciasne obuwie uniemożliwia prawidłową pracę kostki, a u niektórych osób częściej występują skręcenia i niestabilność okolicy kostki. Kiedy kostka nie jest naturalnie wyćwiczona, kontuzje zdarzają się częściej.
Chodzenie w butach barefoot
Bez butów lepiej kontrolujemy wyprostowanie ciała dzięki percepcji poprzez stopy. Lepiej koncentrujemy się na chodzeniu i poszczególnych krokach, jesteśmy stabilniejsi, pozwalamy ciału pracować w okolicy kostek. Stopy nie są ściśnięte, dzięki czemu mogą lepiej się zrelaksować i odprężyć.
Nie zawsze mamy możliwość chodzić zupełnie bez butów i korzystać ze wszystkich dobrodziejstw tego ruchu. Dlatego dzisiaj istnieje mnóstwo butów barefoot, które imitują chodzenie boso. Umożliwia to szeroki nosek oraz płaska i miękka podeszwa. Ale i w nich konieczne jest przestrzeganie zasad prawidłowego ruchu.