Jak noszenie niewłaściwych butów wpływa na bóle stóp i reszty ciała? Przyjrzyjmy się bliżej funkcjonowaniu układu ruchu, wpływowi nieodpowiedniego obuwia na organizm i wczesnej profilaktyce nieprzyjemnego bólu.
Treść artykułu
Jakie buty są niewłaściwe?
Za niewłaściwe buty uznajemy takie, które deformują stopę, odchylają ją od optymalnej pozycji, a przy długotrwałym noszeniu prowadzą do uszkodzenia poszczególnych części narządu ruchu i związanego z tym bólu. "Najczęstszą przyczyną bólu stóp jest noszenie butów" – potwierdza dr Kateřina Cajthamlová.
Przykłady niewłaściwych butów
Istnieje wiele nieodpowiednich butów, a do najbardziej problematycznych należą:
- buty damskie na wysokim obcasie - obciążają przednią część stopy, odchylają środek ciężkości ciała od optymalnej pozycji
- buty z wąskim czubkiem - wąski nosek ściska palce
- buty na platformie - wysoka i twarda podeszwa nie pozwala stopie na naturalne zginanie się
"Źle dopasowane buty lub buty niskiej jakości to najgorsza rzecz, na jaką zasługuje Twoja stopa. Zwróć uwagę na właściwy dobór butów i nigdy ich nie lekceważ. But nie może Cię uciskać, naddatek w palcu powinien wynosić 1 cm a buty nie mogą spadać z nogi" – zwracają uwagę na ryzyko złego obuwia ortopedzi z firmy Orthomedica.
Jak szkodzą zwykłe buty?
"Dzisiejsze buty to problem. Są sztywne, mało elastyczne, stopa nie może w nich pracować. Poza tym często są wąskie w okolicy palców i w przedniej części. To właśnie w okolicy palców stopa wygina się najbardziej. Spójrzcie na nowoczesne buty oraz ich kształt i naturalny kształt stopy. Stopa jest po prostu szeroka z przodu, tak jesteśmy stworzeni, a but powinien odzwierciedlać kształt stopy" – opisuje pułapki większości butów fizjoterapeutka Jana Papírníková Sialini.
Ból ciała
Podstawy kinezjologii sportowej uczą, że "części ciała elastycznie połączone ze sobą tworzą synergiczną całość, zdolną do tworzenia kompozycji ruchowej o szerokim spektrum działania. Analizując tak złożony ruch segmentarny, konieczna jest znajomość nie tylko ruchu centralnego środka ciężkości, ale także ruchy poszczególnych segmentów."
Mówiąc najprościej, postrzegamy organizm jako powiązaną ze sobą całość, w której defekt w jednej części może powodować komplikacje w innej. Jeśli odczuwasz ból, może on pochodzić ze stóp. Poniżej bardziej szczegółowo zbadamy możliwy związek między nieodpowiednimi butami a konkretnymi bólami, ale praktyczna zasada jest taka, aby w przypadku jakichkolwiek problemów zdrowotnych zawsze konsultować się z lekarzem.
Ból palca u nogi
Ból palców wynika najczęściej z ich ściśnięcia. Winne mogą być zbyt małe buty, wąski nosek, ale także nieprawidłowy kształt noska, który nie daje palcom (zwłaszcza paluchowi) wystarczającej przestrzeni do rozłożenia się wszerz. Koslawy paluch lub mały palec mogą uciskać inne palce, powodując deformacje, które obejmują palce krogulcze, palce młotkowate i palce młoteczkowate.
Obuwie o anatomicznym kształcie części palcowej, uwzględniające naturalny kształt stopy, pomaga zapobiegać bólom palców. Jeśli stopa ma wystarczającą ilość wolnego miejsca nie tylko na długość, ale i na szerokość, rozłożone wszerz palce mogą służyć jako podparcie i aktywnie pomagać w prawidłowym przebiegu kroku.
Ból stóp
Ból stopy jest jednym z objawów zapadnięcia się łuku stopy. W pierwszym etapie następuje zmęczenie stóp spowodowane nadmiernym obciążeniem. Następnie zmienia się to w łagodny ból stóp, który może jeszcze nie być zbyt ograniczający. Jeżeli nie zajmiemy się nim na czas, może zwiększyć intensywność i uniemożliwić długotrwałe ćwiczenia lub bardziej intensywną aktywność fizyczną (sport).
Łuk stopy wzmacniany jest poprzez aktywny trening. Jeśli w porę zidentyfikujesz ból stopy (zanim całkowicie rozwinie się płaskostopie), możesz stopniowo przywracać pierwotną funkcjonalność stopy, ćwicząc stopę i zmniejszając obciążenie jej podbicia. Ogranicz długotrwałe stanie, całodzienne chodzenie lub zredukuj ciężar ciała, zapewnij stopie wystarczające warunki do regeneracji po wysiłku. Wiele amortyzowanych, wyprofilowanych butów czy wkładek ortopedycznych podtrzymuje łuk stopy, ale zamiast go wzmacniać powoduje, że staje się on leniwy i słaby. Do treningu podbicia idealne jest chodzenie całkowicie boso po miękkiej i nierównej powierzchni, w przypadku butów odpowiednie są te z płaską, cienką i miękką podeszwą.
Ból pięty
Ból pięty najczęściej jest spowodowany ostrogą piętową oraz zapaleniem powięzi podeszwowej, wywołanym długotrwałym przeciążeniem okolicy pięty. Pięty niszczysz, jeśli tupiesz podczas chodzenia, masz niewłaściwą technikę biegania lub spędzasz całe dnie na nogach, ale ból może pojawić się również na skutek wcześniejszej kontuzji.
Na ból pięty potrzebujesz miękkiej podeszwy. Po miękkiej nawierzchni (np. na trawie w ogrodzie) można chodzić boso lub w butach na cienkiej podeszwie, bliższy kontakt z podłożem przypomina przyjemny masaż. Unikaj jednak cienkich podeszew na twardych powierzchniach. Żeby amortyzować uderzenia, potrzebujesz wyższej podeszwy lub dodaj do buta wkładkę. Nawet tutaj jednak, aby równomiernie rozłożyć ciężar, grubsza podeszwa powinna być płaska, a but powinien zapewniać odpowiednią ilość miejsca na palce.
Ból ścięgna Achillesa
Według fizjoterapeutki Adéli Papouškovej z Fyzioterra, ból ścięgna Achillesa najczęściej dotyka aktywnych sportowców, którzy nadmiernie go przeciążają. Może wystąpić albo w wyniku odbijania się od twardej nawierzchni (gimnastycy, siatkarze, koszykarze, ...), ale częściej w wyniku tarcia i ocierania ścięgna o krawędź lub wnętrze buta.
Należy zwrócić także uwagę na wyjątkowo wysokie obcasy. Regularne noszenie takich butów powoduje stopniowe skracanie ścięgna Achillesa, kiedy nawet stanie na wyprostowanej stopie wydaje się trudne, co często prowadzi do interwencji chirurgicznej. Buty z płaską podeszwą i miękkim zapiętkiem zapobiegają temu problemowi.
Ból kostki
"Powodów bólu kostki może być wiele. Na przykład złe chodzenie, noszenie nieodpowiednich butów. Często przyczyną jest przeciążenie kostki spowodowane długim chodzeniem, bieganiem, a nawet staniem w miejscu, ale czasami ból może pojawić się bez wyraźnej przyczyny" – mówi podiatra i ortopeda Marie Součková. Problem może pojawić się już w dzieciństwie, jeśli na skutek nieprawidłowych wzorców ruchu u dzieci powstanie koślawa kostka, której nie da się skorygować po zrośnięciu się kości pod złym kątem.
Paluch odgrywa ważną rolę. Jeśli ciało nie ma w sobie wystarczającego podparcia, łuki zapadają się, a kostka odchyla się w niepożądanym kierunku. Przy długotrwałym obciążeniu może ulec osłabieniu, a co za tym idzie, większej podatności na skręcenie. But szeroki w palcach i płaska podeszwa pomagają utrzymać kostkę we właściwej pozycji.
Ból kolana
"Sposób, w jaki chodzimy, ma znaczący wpływ na nasze stawy kolanowe, szczególnie z biegiem czasu. Na przykład, jeśli podczas chodzenia stopy za bardzo przechylają się do wewnątrz lub na zewnątrz, dolna część nogi zmuszona jest poruszać się w sposób, który powoduje dodatkowe obciążenie i ucisk na kolano. Osoby, które mają ograniczony zakres ruchu w kostkach, również często odczuwają ból kolan" – wyjaśnia fizjoterapeuta David Krampol.
Wysoki obcas prowadzi również do nadmiernego nacisku na mięśnie ud i rzepki w kolanie. Kolejnym popularnym rodzajem obuwia są solidne buty turystyczne za kostkę. But taki absolutnie usztywnia stopę i kostkę, dzięki czemu wyrównuje nierówności terenu aż do kolana. Żeby nie zaszkodzić kolanom, lepiej postawić na buty z płaską i elastyczną podeszwą.
Ból biodra
Ból bioder może wskazywać między innymi na złą postawę. Znów pomocne będą buty z szerokim noskiem i płaską podeszwą. Matyáš Kozma, propagator ruchu naturalnego, szczegółowo wyjaśnia powiązanie poszczególnych części ciała od palucha do kręgosłupa:
"Jeśli but ma sztywną podeszwę i podniesiony palec, zmusza nas to do trzymania palucha w górze i nie opierania się na nim. Ciało szuka stabilności w inny sposób. Przenosimy ciężar nieco bardziej na plecy, uginamy kolana, wysuwamy pośladki i uginamy odcinek lędźwiowy kręgosłupa. W wyniku tego manewru kompensacyjnego bardzo cierpią kolana, ponieważ dosłownie je wykręcamy. Taka napięcie kolana dezaktywuje mięśnie i przeciąża więzadła, które w naturalny sposób je stabilizują. Z biegiem czasu osłabia to kolana i znacznie zwiększa ryzyko zerwania więzadeł kolana. To również powoduje skrzywienie kręgosłupa lędźwiowego, wywiera nacisk na dyski i dezaktywuje wewnętrzne mięśnie brzucha. Mięśnie sąosłabione i brzuch w dolnej części "wystaje". Ponadto cierpią również kostki, biodra i odcinek szyjny kręgosłupa."
Ból kręgosłupa lędźwiowego
Wspomniane skrzywienie kręgosłupa lędźwiowego powoduje ucisk na dyski międzykręgowe, co prowadzi do powstawania bólów krzyża. Kolejnym czynnikiem ryzyka jest długotrwałe stanie lub siedzenie przy komputerze przez cały dzień. W takim momencie należy pomyśleć o prawidłowej postawie ciała i dostosować do niej miejsce pracy.
Ból pleców
Od stóp do pleców wydaje się być stosunkowo daleko, ale prawdopodobnie już rozumiesz wzajemne powiązania całego łańcucha. Zbyt wysoki obcas powoduje przeniesienie ciężaru ciała do przodu, co odbija się na całym ciele. Aby zapobiec przewróceniu się i utrzymać ciało w pozycji pionowej, mięśnie pleców wykonują wzmożony wysiłek. Długotrwałe przeciążenie może spowodować, że kręgosłup odbiega od swojej naturalnej linii, a zgięty kręgosłup naciska na nerwy, które wysyłają sygnały bólowe. W tym przypadku wystarczą buty z płaską podeszwą i szeroką częścią palcową.
Zdrowe buty
Podczas gdy eksperci omawiają dokładne cechy zdrowych butów, fizjoterapeutka Štěpánka Krčková Hovorková podaje idealną definicję: "Idealny but to taki, który najmniej przeszkadza stopom w pracy." Wyjaśnia 6 punktów, jak według niej rozpoznać odpowiedni but:
- Elastyczna i cienka podeszwa
- Czubek buta leży na ziemi
- Zerowa różnica w wysokości podeszwy pomiędzy piętą a palcami
- Szeroki nosek
- Elastyczna cholewka buta
- Odpowiedni rozmiar
Zalety butów barefoot
Poprzednie akapity wyraźnie pokazują zalety butów barefoot:
- Posiadają szeroką część palcową, w której można wygodnie rozłożyć palce i oprzeć się na nich.
- Cienka i elastyczna podeszwa pozwala stopie reagować na nierówny teren.
- Prosta podeszwa od palców po piętę utrzymuje środek ciężkości ciała we właściwej pozycji.
Doktor Cajthamlová radzi również, aby mieć buty o odpowiedniej szerokości i miękkiej podeszwie. Wypróbujesz je?